ප්‍රවේශය පිළිබඳ කෙටි විස්තරය
ශ්‍රී ලංකාවේ මධ්‍යම කඳුකරයේ කාන්තාවන් වැනිලා වගාව තුළින් තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණයක් සිදු කරන අතර එමගින් ඔවුන්ගේ පවුල් සඳහා අමතර ආදායමක් උපයා ගනී.
ප්‍රවේශය පිළිබඳ සවිස්තරාත්මක විස්තරය
ශ්‍රී ලංකාවේ මධ්‍යම කඳුකරයේ ගෙවතු වල සාමාන්‍ය භූමි ප්‍රමාණය අක්කර 0.25 - 0.5 පමණ වේ. මෙම ඉඩම් බිම්වල පළතුරු සහ කුළුබඩු ශාක අහඹු ලෙස පැතිරී පවතී. දෛනික මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් හේතුවෙන් මතුපිට පස හායනය වී ඇත. ඉහළ ඉඩම්වලින් ගලා බසින ජලය නිසා මෙන්ම නිවෙස්වල වහලයේ වැසි ජලය සෑම දිශාවකටම ගලා යාම නිසා ගෙවතුවල අධික පාංශු ඛාදනයක් සිදු වේ.
ගෙවතු යනු සංරක්ෂණය සම්බන්ධයෙන් අඩුවෙන්ම සහභාගී වන ඉඩම් කට්ටි වේ.
වැනිලා, තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණ ආකෘතිය සුදුසු පාරිසරික තත්ත්වයන් පවතින ප්‍රදේශවල කාන්තාවන් සඳහා ආර්ථිකමය වශයෙන් ආකර්ශනීය අවස්ථාවකි. දෛනික මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් හේතුවෙන් ගෙවතුවල සිදුවන පාංශු ඛාදනය අවම කිරීම සහ ඉහළ ආර්ථික ප්‍රතිලාභ සහිත මුදල් බෝගයක් හඳුන්වාදීම මෙම ප්‍රවේශයේ අරමුණු වේ. පොදුවේ ගත් කල, මෙය ප්‍රජාව අතර තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණය පිළිබඳ දැනුවත්භාවය ප්‍රවර්ධනය කිරීමට උපයෝගී විය.
ආදායම් උත්පාදන බෝග හඳුන්වා දීම හරහා ඉඩම් හිමියන් තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණය වෙත පෙළඹවීම මෙම ප්‍රවේශයේ ප්‍රධාන උපාය මාර්ගයයි. ප්‍රවේශය සඳහා වඩාත් සුදුසු ඉලක්ක කණ්ඩායම ලෙස කාන්තා කණ්ඩායම සලකා බලා තෝරා ගන්නා ලදී. මෙම ප්‍රවේශය ඔවුන්ගේ සමාජ හා මූල්‍ය තත්ත්වය වැඩිදියුණු කිරීමට උපකාරී විය.
ප්‍රවේශයේ ක්‍රම පහත පරිදි විය:
වැනිලා වගාවේ මූල්‍ය ප්‍රතිලාභ පිළිබඳව පැහැදිලි කර පෙන්වීමට කාන්තා කණ්ඩායම් මනාව කළමනාකරණය කරන ලද වැනිලා වගාවක් වෙත කැටුව යන ලදී. තවද, වැනිලා වගාවේ තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණ තාක්ෂණික ක්‍රමවේදවල වැදගත්කම පිළිබඳව සාකච්ඡා කර ප්‍රදර්ශනය කරන ලදී. තනි ගොවිපල සැලසුම් කිරීම, ගොවිපල සැලැස්මට අනුව තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණ තාක්ෂණික ක්‍රම තෝරා ගැනීම සහ ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ වැනිලා වැල් නඩත්තු කිරීම පිළිබඳ ප්‍රායෝගික පුහුණුවක් ද පවත්වන ලදී. කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවේ ව්‍යාප්ති නිලධාරින් විසින් සෑම ගෙවත්තකම ප්‍රවේශය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ පූර්ණ ක්‍රියාවලියට සහය වී ඇත. වගාව සහ තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණ පිළිබඳ තාක්ෂණික සහාය අපනයන කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව විසින් ලබා දී ඇති අතර ප්‍රදේශයේ ගොවිජන සේවා මධ්‍යස්ථානය මගින් පුහුණු කිරීම් සම්බන්ධීකරණය සහ පහසුකම් සැලසීම සිදු කර ඇත. එමෙන්ම “ශ්‍රී ලංකාවේ මධ්‍යම කඳුකරයේ මහනුවර, බදුල්ල සහ නුවරඑළිය දිස්ත්‍රික්කවල හායනයට ලක් වූ කෘෂිකාර්මික ඉඩම් පුනරුත්ථාපනය කිරීමේ (GEF ව්‍යාපෘති ID: 5677) ව්‍යාපෘතිය” මඟින් රෝපණ ද්‍රව්‍ය සැපයීම සඳහා සහාය වී ඇත. කාන්තවන් විසින් වැනිලා වගාකරුවන්ගේ සංගමයක් පිහිටුවාගෙන ඇති අතර ඔවුන් විසින්ම පුහුණු වැඩසටහන් සංවිධානය කරනු ලබයි. එමෙන්ම පෞද්ගලික වැනිලා නිෂ්පාදනකරුවන් සහ අලෙවිකරුවන් කාන්තා කණ්ඩායම සමඟ සම්බන්ධ වී ඇත. වැනිලා සැකසුම් සහ අපනයන සමාගමේ ක්ෂේත්‍ර සම්බන්ධීකාරක විසින් ගුණාත්මක වැනිලා නිෂ්පාදනය පිළිබඳව ගොවීන් පුහුණු කළ අතර තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණ සහ වැනිලා වගාව කෙරෙහි ගොවීන් උනන්දු කරවන වෙළඳපල සම්බන්ධයද සහතික කරන ලදී.
ප්‍රවේශයේ ප්‍රධාන අරමුණු
- ගෙවතු වගාවේදී තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණ ය හඳුන්වා දීම
- කාන්තාවන් සඳහා තිරසාර ආදායම් මාර්ගයක් ලෙස වැනිලා වගාව හඳුන්වා දීම සහ ඔවුන්ගේ විවේක කාලය ආදායම් උත්පාදනය සඳහා ඵලදායී ලෙස භාවිතා කිරීමට දිරිමත් කිරීම
- ගෙවතු සඳහා ආර්ථික හා සෞන්දර්යාත්මක වටිනාකමක් එකතු කිරීම
- කාන්තාවන් අතර පාරිසරික දැනුවත්භාවය වැඩි කිරීම සහ පාරිසරික ආරක්ෂාව පිළිබඳ ධනාත්මක ආකල්පයක් ඇති කිරීම
ප්‍රවේශය යටතේ ක්‍රියාත්මක වන තාක්‍ෂණය/තාක්ෂණයන් ක්‍රියාත්මක කිරීම, සක්‍රීය කරන හෝ බාධා කරන කොන්දේසි
සමාජ/සංස්කෘතික/ආගමික සම්මතයන් සහ වටිනාකම්:
පවුල සඳහා ආදායම් උත්පාදනය කිරීමේදී කාන්තාවන් වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරන අතර ඉහළ වටිනාකමක් ඇති නිෂ්පාදනයක් ලෙස වැනිලා වලින් ලැබෙන ආදායම ඔවුන්ගේ සමාජ තත්ත්වය වැඩි දියුණු කරයි.
මූල්‍ය සම්පත් සහ සේවා ලබා ගැනීමේ හැකියාව/ ප්‍රවේශය:
වැනිලා ආදායම් උත්පාදනය බෝගයක් වන අතර බෝග අසාර්ථක වීමේ අවදානම අවම ය. එබැවින්, ආදායම වර්ධනය වී මූල්‍ය සම්පත් සහ සේවා සඳහා ප්‍රවේශ්‍යතාව ද වැඩි වේ යැයි අපේක්ෂා කළ හැකිය.
ආයතනික සැකසුම:
කාන්තා ගොවීන් ඔවුන්ගේම වැනිලා වගාකරුවන්ගේ සංගමයක් පිහිටුවාගෙන ඇති අතර ඔවුන් විසින්ම පුහුණු වැඩසටහන් සහ අලෙවිකරණ විධිවිධාන සංවිධානය කරති.
ක්‍රියාකාරීන්ගේ සහයෝගීතාවය/ සම්බන්ධීකරණය:
වැනිලා සහ තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණය සඳහා තාක්ෂණික සහාය ප්‍රදේශයේ අපනයන කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව සහ ගොවිජන සේවා මධ්‍යස්ථානය මගින් සපයනු ලබන අතර පෞද්ගලික අංශයේ වැනිලා නිෂ්පාදනකරුවන් සහ අලෙවිකරුවන් කාන්තා කණ්ඩායම සමඟ සම්බන්ධ වී ඇත.
නීතිමය රාමුව (ඉඩම් අයිතිය, ඉඩම් සහ ජල පරිහරණ අයිතිවාසිකම්):
කාන්තාවන් තමන්ගේ නිවස අවට ප්‍රදේශයේ මෙම ප්‍රවේශය ක්‍රියාත්මක කරනු ලබන අතර එම ඉඩම් වල අයිතිය ඔවුන් සතුය. මෙම ප්‍රවේශය පාංශු ඛාදනයට එරෙහි තාක්ෂණික ක්‍රම ප්‍රවර්ධනය කරයි. වර්ෂාව මත වගාව හොඳින් වැඩෙන බැවින් ජලය සඳහා විශේෂ ඉල්ලුමක් නොමැත.
තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණය පිළිබඳ දැනුම, තාක්ෂණික සහාය සඳහා ප්‍රවේශය:
කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවේ සහ ගොවිජන සේවා මධ්‍යස්ථානයේ ව්‍යාප්ති නිලධාරීන් විසින් තාක්ෂණික සහාය සහ උපදෙස් සපයනු ලබන අතර පෞද්ගලික වැනිලා සමාගම් ද ව්‍යාප්ති නිලධාරීන් යොදවා තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණ භාවිතයන් ප්‍රවර්ධනය කරයි. බෝග අස්වැන්න බොහෝ දුරට රඳා පවතින්නේ භාවිතා කරන ලද තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණ තාක්ෂණයේ මට්ටම මතය.
වෙළඳපල (ආදාන මිලදී ගැනීම, නිෂ්පාදන විකිණීම) සහ මිල ගණන්:
ආදාන අවශ්‍යතාවය ඉතා සීමිතය. රෝපණ ද්‍රව්‍යයද (වැනිලා දඩු කැබලි) පහසුවෙන් ලබාගත හැකිය. එමෙන්ම වැනිලා වැල් ආධාරක ලෙස Gliricidia දේශීයව පවතී. මෙම ප්‍රවේශයේ යොදන තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණ ශිල්පීය ක්‍රම සරලය. පොල් ලෙලි සහ ගස් කඳන් වැනි ද්‍රව්‍ය ටෙරාසස් සකස් කිරීම සඳහා භාවිතා කරයි. ස්වභාවික වැනිලා සඳහා මිල ඉහළයි. කාන්තාවන් කණ්ඩායම් වශයෙන් සකස් වී ඇති අතර ඔවුන් වැනිලා වෙළඳපොළ සමඟ ගනුදෙනු කිරීම පිළිබඳ සාකච්ඡා කරයි.
ශ්‍රම ශක්තිය ලබා ගැනීමේ හැකියාව:
තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණ භාවිතයන් සඳහා විශාල ශ්‍රමයක් අවශ්‍යය නොවේ. තනි වේදිකා සහ සමෝච්ච වේදිකා වැනි හොඳ තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණ ශිල්පීය ක්‍රම සමඟ වැනිලා වැල් 100 - 200 ස්ථාපිත කිරීමට පවුලේ ශ්‍රමය ප්‍රමාණවත් වේ. එබැවින් වැනිලා, ශ්‍රම උදාසීන බෝගයක් ලෙස දැකිය හැක.
ප්‍රවේශයට සම්බන්ධ පාර්ශවකරුවන් සහ ඔවුන්ගේ භූමිකාවන්
ප්‍රමුඛ ගොවියා (වැනිලා වගා කරන්නා) :
පුහුණු පහසුකම් සහ අත්හදා බැලීම් සහ අත්දැකීම් බෙදාගැනීම
අපනයන කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවේ ව්‍යාප්ති නිලධාරියා:
වැනිලා වගාව පිළිබඳ තාක්ෂණික දැනුම සහ පුහුණුව ලබා දීම
ගොවිජන සේවා මධ්‍යස්ථානයේ සංවර්ධන නිලධාරී:
පුහුණු වැඩසටහන් සම්බන්ධීකරණය සහ පහසුකම් සැලසීම
කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවේ ව්‍යාප්ති නිලධාරී:
තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණය පිළිබඳ පුහුණුව, ගොවිපල සැලසුම් සකස් කිරීම සහ හොඳම බෝග කළමනාකරණ පිළිවෙත් ප්‍රදර්ශනය කිරීම
FAO-GEF වැඩසටහන් නිලධාරි:
සම්බන්ධීකරණය, SLM සහ වැනිලා වගාව පිළිබඳ තාක්ෂණික යෙදවුම්
පුද්ගලික අංශය:
වැනිලා සැකසුම් සහ අපනයන සමාගමේ ක්ෂේත්‍ර සම්බන්ධීකාරක
තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණය ක්‍රියාත්මක කිරීමට ඉඩම් භාවිතා කරන්නන්ගේ ප්‍රධාන පෙළඹවීම
- වැඩි ලාභය (හැකියාව), පිරිවැය-ප්‍රතිලාභ අනුපාතය වැඩි වීම, මෙම ප්‍රවේශය මඟින් එක් පවුලක් වැනිලා පැල/වැල් 100ක් නඩත්තු කරයි. එක් පැළයකින්/වැලකින් ලැබෙන සාමාන්‍ය වාර්ෂික අස්වැන්න වසර 3කට පසු කිලෝග්‍රෑම් 1කි. සකස් නොකළ වැනිලා බීජ කිලෝවකට වෙළඳ පොළ මිල රුපියල් 6,000 (ඇමරිකානු ඩොලර් 35) කි. එබැවින්, පවුලක අපේක්ෂිත වාර්ෂික ආදායම 600,000 (ඇමරිකානු ඩොලර් 342) වේ.
- භූමි හායනය අඩු වීම: වැනිලා, කාබනික ද්‍රව්‍ය බහුල පසෙහි හොඳින් වර්ධනය වේ. කාබනික පොහොර භාවිතා කිරීමට ඉඩම් පරිහරණය කරන්නන් දිරිමත් කිරීම මෙම ප්‍රවේශය මඟින් සිදු කෙරේ. ටෙරාසස් මත වැනිලා පැල මත සිටුවීමෙන් ගෙවතු අවට පාංශු ඛාදනය සහ පාංශු සංයුක්ත වීම වළක්වයි.
- කීර්තිය, සමාජ පීඩනය/ සමාජ ඒකාබද්ධතාවය
- පාරිසරික විඥානය: ගෙවත්තේ සෞන්දර්යාත්මක දැක්ම වැඩිදියුණු වන අතර, මෙම ප්‍රවේශය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ වාසි ගොවියාට දැනීම.
- තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණ දැනුම සහ කුසලතා වැඩිදියුණු වීම: ඉඩම් භාවිතා කරන්නන්ට ගෙවත්තේ සහ තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණයෙහි අවශ්‍යතාවය දැනෙන්නට පටන් ගන්නා අතර ඔවුන්ගේ අනෙකුත් ඉඩම්වලටද තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණය යෙදීමට පටන් ගනී.
- සෞන්දර්යාත්මක වැඩිදියුණු කිරීම: ගෙවත්තේ සෞන්දර්යාත්මක දැක්ම වැඩිදියුණු වීම.
ප්‍රවේශයේ වාසි
ඉඩම් පරිශීලකයාගේ දැක්මට අනුව;
- ශ්‍රී ලංකාවේ වැනිලා ප්‍රධාන වශයෙන් ගෙවතුවලට සීමා වී ඇත. වැනිලා යනු මහනුවර, නුවරඑළිය, මාතලේ සහ කෑගල්ල දිස්ත්‍රික්කවල සාර්ථකව වගා කළ හැකි මුදල් බෝගයකි.
- ඵලදායි නොවන කුඩා වතු සහ ගෙවතු සඳහා කදිම විකල්ප බෝගයක් ලෙස වැනිලා හඳුනාගෙන ඇත. අඩු ශ්‍රම අවශ්‍යතා සහ ඉහළ ආදායම වැනිලා වගාවේ ප්‍රධාන වාසි වන අතර එම නිසා කාන්තාවන්ට තම ගෙවත්තේ වැනිලා වගාව සඳහා තම නිදහස් කාලය යෙදවිය හැකිය.
- අලෙවිකරණ වාසිය: වැනිලාට අවශ්‍ය වන්නේ කාබනික පොහොර පමණි. වැනිලා වැලකින් වසරකට වැනිලා කිලෝවක් පමණ නිපදවිය හැකි අතර සාමාන්‍ය වෙළඳපල මිල LKR 6,000 කි. (34 USD) එය වාර්ෂිකව LKR 60,000 (342 USD). පවුලට ලැබෙන මෙම ආදායම තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණ ශිල්පීය ක්‍රම අනුගමනය කිරීමට ඔවුන්ගේ උනන්දුව ප්‍රවර්ධනය කරයි.
සම්පාදකයාගේ හෝ වෙනත් ප්‍රධාන සම්පත් පුද්ගලයාගේ දැක්මට අනුව;
- ඉඩම් හිමියාට ඉහළ ප්‍රතිලාභ ලැබෙන බැවින් තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණය ප්‍රවර්ධනය කිරීම පහසුය. එබැවින්, තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණය සමඟ සම්බන්ධ වූ ආර්ථික ආකෘතියක් ක්‍රියාත්මක කිරීම පහසුය.
- සමාජයේ ආකල්ප වෙනස් කිරීමේදී කාන්තාවන් විශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. ඔවුන් තිරසාර ඉඩම් කළමනාකරණ භාවිතයන් ධනාත්මකව සලකන්නේ නම්, එය අනෙකුත් වගා බිම්වලට පහසුවෙන් ව්‍යාප්ත වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ.
